Suriye’de Siyasal İslam “Yükselişte”: Neden Şimdi?

“Müslüman Kardeşler”, 1950’lerde Suriye politikasında siyasal İslamın temsilcisi olarak belirmeye başlamıştır. Artan gücüne paralel olarak 1958 yılında siyasal parti olarak yasaklanmıştır. 1970’lerde rejimle örgüt arasındaki ilişkiler çatışmacı bir nitelik kazanmıştır. 1980 yılında Hafız Esad’a yönelik suikast girişimi sonrasında örgüte üyelik ölümle cezalandırılmaya başlanmıştır. En son olarak da herkesçe bilinen 1982 Hama olaylarıyla son kez karşı karşıya gelinmiş ve rejimin 10,000 civarında çoğu Müslüman Kardeş üyesi kişiyi öldürmesiyle örgüt gücünü tamamen kaybetmiştir. Geriye kalan tüm üyeleri ya sürgüne gönderilmiş ya da hapishanelere yollanmıştır. Bu İslamcı ayaklanma, 1970 yılında Hafız Esad’ın iktidara gelişinden günümüze kadar, rejime karşı en ciddi tehdit içeren girişim olmuştur.

Son zamanlarda Suriye Müslüman Kardeşleri’nin ülkede sesini yükseltmeye başladığı görülmektedir. Bunun yanında Batı basınında Suriye’de siyasal İslamın yükselişine ilişkin makaleler yayımlanmaktadır. Bu yazılarda, Suriyeli kadınların daha çok İslamî kurallara göre bir giyim şekli benimsemeye başladığı, Halep’te birçok cami inşasının yapıldığı ve camilerdeki imamların daha çok siyasal rol talebinde bulunmaya başladıkları belirtilmektedir. Müslüman Kardeşler örgütünün ve genel olarak İslamın ülkede harekete geçişinde, son zamanlarda ortaya çıkan bölgesel gelişmelerin etkili olduğu düşünülebilir. En önemli etken Irak’taki direniş hareketine Suriye rejiminin verdiği destek olmuştur. Bu destek çerçevesinde Orta Doğu’nun birçok farklı ülkesinden gelen İslamcılar Suriye üzerinden direnişe destek amacıyla Irak’a geçmişlerdir. Suriye, desteği nedeniyle İslamcıların ülkesindeki faaliyetlerine engel olmamış hatta desteklemiştir. Bunun yanında rejimin Batı baskısı altında olması ve nispi güçsüz konumu Müslüman Kardeşleri harekete geçirmiş olabilir.

Her ne kadar bu etkenler Suriye’de siyasal İslam olgusunun gündeme taşınmasında etkili olmuş olsa da, arka planda Suriye yönetimi destekli bir sürecin yaşanıyor olması da muhtemeldir. Şu anda Suriye yönetiminin en büyük kaygısı, ABD’nin Suriye’de bir rejim değişikliğine gitme yönündeki çabalarıdır. Ancak ABD her ne kadar Baas rejiminden rahatsız olsa da bunun alternatifi olarak siyasal İslamcıları da kesinlikle istememektedir. İşte bu düşünceden hareketle Suriye yönetimi ülkede siyasal İslamın güçlendiğini göstererek, olası bir rejim yıkılışı durumunda bu kesimlerin iktidara gelebileceği düşüncesini oluşturmaya çalışıyor olabilir. Böylece kendi rejimlerinin devamını sağlayabileceklerini düşünebilirler. Bu anlamda da ülkede siyasal İslamın temsilcisi olan örgüt Müslüman Kardeşler ön plana çıkarılıyor olabilir. Çünkü Suriye içerde son derece baskıcı ve kontrolcü bir devlettir. Ülkede hiçbir muhalif unsurun yaşamasına izin verilmemiştir. Müslüman Kardeşler’in de diğer muhalif unsurlar gibi rejime yönelik ciddi bir tehdit oluşturma potansiyeli bulunmamaktadır. Bu nedenle de Müslüman Kardeşlerin son zamanlarda yaptığı çıkışlara Suriye yönetiminin sessiz kalışı anlamlı olabilir. Ülkede siyasal İslamın ve Müslüman Kardeşlerin yükselişine bu açıdan da bakılabilir.